The European Securities and Markets Authority (ESMA),
Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych
jest niezależnym organem UE, którego celem jest poprawa ochrony inwestorów oraz promowanie stabilnych i sprawnych rynków finansowych.
ESMA opublikował “Final report – Guidelines for the assessment of knowledge and competence” w związku z dyspozycją art. 25 (1) dyrektywy MiFID II. Są to wytyczne wprowadzające konieczność kształcenia pośredników finansowych oraz doradców finansowych.
Wprowadzają wymóg analizy potrzeb pod kątem adekwatności, trwałości oraz proporcjonalności produktu finansowego dla klienta.
Wyciąg z Raportu ESMA
Ogólna wytyczna 3
25
Firmy inwestycyjne mają obowiązek zapewnić adekwatny poziom kwalifikacji 
i wiedzy fachowej pracowników zaangażowanych w istotne aspekty procesu oceny odpowiedniości.
26
Pracownicy muszą rozumieć rolę, jaką odgrywają w procesie oceny odpowiedniości, oraz posiadać niezbędne umiejętności, kwalifikacje i wiedzę fachową, w tym wystarczającą znajomość stosownych wymogów regulacyjnych oraz procedur, aby wykonywać swoje obowiązki.
27
Pracownicy muszą posiadać umiejętności niezbędne do dokonania oceny potrzeb i sytuacji klienta.
Muszą również posiadać wystarczającą wiedzę fachową o rynkach finansowych, aby rozumieć zasady działania instrumentów finansowych, które mają rekomendować (lub nabywać w imieniu klienta), oraz ustalić, czy cechy danego instrumentu są dopasowane do potrzeb i sytuacji klienta.
28
EUNGiPW zauważa, że niektóre państwa członkowskie wymagają od pracowników świadczących usługi doradztwa inwestycyjnego lub zarządzania portfelem posiadania certyfikatów lub wykorzystują równoważne systemy w celu zapewnienia odpowiedniego poziomu kwalifikacji i wiedzy fachowej pracowników zaangażowanych w istotne aspekty procesu oceny odpowiedniości.
Zakres informacji, które należy uzyskać od klientów (proporcjonalność). Stosowne regulacje: art. 19 ust. 4 dyrektywy MiFID oraz art. 35 i 37 dyrektywy wykonawczej do dyrektywy MiFID.
Ogólna wytyczna 4
Firmy inwestycyjne powinny określić zakres informacji, które należy uzyskać od klientów w kontekście wszystkich cech usług doradztwa inwestycyjnego lub zarządzania portfelem, które mają być świadczone tym klientom.
Dodatkowe wytyczne:
29
Przed świadczeniem usług doradztwa inwestycyjnego lub zarządzania portfelem firmy inwestycyjne muszą zawsze uzyskać „niezbędne informacje” dotyczące wiedzy, doświadczenia, sytuacji finansowej oraz celów inwestycyjnych klienta.
Na mocy art. 5 ust. 1 lit. d) dyrektywy wykonawczej do dyrektywy MiFID wszystkie firmy inwestycyjne mają obowiązek zatrudniania pracowników, którzy posiadają umiejętności, kwalifikacje i wiedzę fachową potrzebną do wypełnienia przydzielonych im obowiązków.
30
Zakres gromadzonych informacji może być różny. Określając, jakie informacje są „niezbędne” i istotne, firmy inwestycyjne powinny rozważyć, w odniesieniu do wiedzy i doświadczenia klienta, jego sytuacji finansowej oraz celów inwestycyjnych:
(a) rodzaj instrumentu finansowego lub transakcji, którą firma może zalecić lub zrealizować (w tym złożoność i poziom ryzyka);|
(b) charakter i zakres usług, jakie firma może świadczyć;
(c) charakter, potrzeby i sytuację klienta.
31
Zakres gromadzonych informacji może być różny. Określając, jakie informacje są „niezbędne” i istotne, firmy inwestycyjne powinny rozważyć, w odniesieniu do wiedzy i doświadczenia klienta, jego sytuacji finansowej oraz celów inwestycyjnych:
(a) rodzaj instrumentu finansowego lub transakcji, którą firma może zalecić lub zrealizować (w tym złożoność i poziom ryzyka);
(b) charakter i zakres usług, jakie firma może świadczyć;
(c) charakter, potrzeby i sytuację klienta.
32.
Chociaż zakres informacji, które należy zgromadzić, może się różnić, standardy zapewniające, by rekomendacja lub inwestycja dokonana w imieniu klienta były dla niego odpowiednie, pozostają zawsze takie same. Zapisana w dyrektywie MiFID zasada proporcjonalności pozwala firmom gromadzić ilość informacji proporcjonalną do produktów i usług, które oferują, lub w związku z
którymi klient wnioskuje o konkretne porady inwestycyjne albo usługi zarządzania portfelem. Nie pozwala ona natomiast firmom obniżać poziomu ochrony należnej klientom.
33.
Tytułem przykładu, umożliwiając dostęp do złożonych lub ryzykownych instrumentów finansowych, firmy inwestycyjne powinny starannie rozważyć, czy muszą zgromadzić bardziej szczegółowe informacje o kliencie niż w przypadku instrumentów mniej złożonych lub mniej ryzykownych. Ma to na celu umożliwienie firmom ocenę, czy klient jest w stanie zrozumieć i ponieść
z finansowego punktu widzenia ryzyko związane z takimi instrumentami.
34.
W odniesieniu do niepłynnych instrumentów finansowych „niezbędne informacje”, które należy zgromadzić, obejmują oczywiście informacje o okresie, przez jaki klient jest gotowy utrzymywać inwestycję. Ponieważ informacje o sytuacji finansowej klienta należy uzyskać w każdym przypadku,
to zakres informacji, które należy zgromadzić, może zależeć od rodzaju instrumentów finansowych, które mają zostać zalecone lub nabyte. Na przykład, w przypadku niepłynnych lub ryzykownych instrumentów finansowych „niezbędne informacje”, mogą obejmować w zależności od potrzeb wszystkie następujące elementy w celu ustalenia, czy sytuacja finansowa klienta pozwala mu inwestować w takie instrumenty lub je utrzymywać:
(a) wysokość regularnych i całkowitych dochodów klienta, ich stały lub tymczasowy charakter oraz źródło tych dochodów (np. stosunek pracy, emerytura, dochody z inwestycji, dochody z wynajmu itp.);
(b) aktywa klienta z uwzględnieniem aktywów płynnych, inwestycji i nieruchomości, w tym rodzaje inwestycji finansowych, nieruchomości własnych i inwestycyjnych, funduszy emerytalnych oraz wszelkich lokat gotówkowych itp. posiadanych przez klienta. Firma powinno również w stosownych przypadkach zgromadzić informacje o ewentualnych warunkach, zasadach dostępu, kredytach, gwarancjach i innych możliwych ograniczeniach dotyczących powyższych aktywów;
(c) regularne zobowiązania finansowe klienta, które obejmują podjęte lub planowane przez niego zobowiązania finansowe (zobowiązania klienta, ogólną kwotę zadłużenia oraz inne zobowiązania okresowe itp.).
35.
Określając, jakie informacje należy zgromadzić, firmy inwestycyjne powinny również uwzględnić
charakter usługi, która ma być świadczona. Z praktycznego punktu widzenia oznacza to, że:
(a) gdy mają być świadczone usługi doradztwa inwestycyjnego, firmy powinny zgromadzić informacje wystarczające do tego, aby móc ocenić zdolność klienta do zrozumienia ryzyka i charakteru poszczególnych instrumentów finansowych, które firma zamierza mu zalecić;
(b) gdy mają być świadczone usługi zarządzania portfelem, ze względu na fakt, że decyzje inwestycyjne ma w imieniu klienta podejmować firma, poziom wiedzy i doświadczenia potrzebnych klientowi w odniesieniu do wszystkich instrumentów finansowych, które mogą potencjalnie znaleźć się w portfelu, może być niższy od poziomu, który klient powinien posiadać w przypadku, gdy mają być świadczone usługi doradztwa inwestycyjnego. Jednak nawet w takim przypadku klient powinien przynajmniej rozumieć łączne ryzyko związane z portfelem i posiadać ogólną wiedzę o ryzyku związanym z poszczególnymi rodzajami instrumentów finansowych, które mogą znaleźć się w portfelu.
Firmy powinny uzyskać jednoznaczne informacje i wiedzę o profilu inwestycyjnym klienta.
36.
Na poziom szczegółowości informacji gromadzonych na temat klienta może również wpływać zakres usług, o które wnioskuje klient. Firmy powinny na przykład gromadzić więcej informacji o klientach wnioskujących o usługę doradztwa inwestycyjnego dotyczące ich całego portfela finansowego niż
o klientach, którzy wnioskują o konkretne rekomendacje dotyczące sposobu zainwestowania pewnej kwoty, która stanowi relatywnie niewielką część ich całego portfela.
37.
Określając, jakie informacje należy zgromadzić, firma inwestycyjna powinna również uwzględnić charakter klienta. Bardziej szczegółowe informacje należy, na przykład, zazwyczaj gromadzić w przypadku klientów starszych i potencjalnie podatnych na zagrożenia, którzy wnioskują o świadczenie usług doradztwa inwestycyjnego po raz pierwszy.
Ponadto w przypadku, gdy firma świadczy usługi doradztwa inwestycyjnego lub zarządzania portfelem (prawidłowo sklasyfikowanemu) klientowi profesjonalnemu, ma ona ogólnie prawo założyć, że klient posiada niezbędne doświadczenie i wiedzę, w związku z czym nie ma obowiązku uzyskania informacji dotyczących tych zagadnień.
38.
Podobnie w przypadku, gdy usługa inwestycyjna polega na świadczeniu usług doradztwa inwestycyjnego lub zarządzania portfelem dla „klienta uznawanego za profesjonalnego”, firma ma prawo założyć, że klient jest w stanie ponieść z finansowego punktu widzenia wszelkie ryzyko inwestycyjne odpowiadające jego celom inwestycyjnym, w związku z czym ogólnie nie ma obowiązku
uzyskania informacji na temat sytuacji finansowej klienta. Informacje takie należy jednak uzyskać, gdy cele inwestycyjne klienta tego wymagają. Na przykład, gdy celem klienta jest zabezpieczenie ryzyka, firma musi uzyskać szczegółowe informacje o tym ryzyku, aby móc zaproponować skuteczny
instrument zabezpieczający.
39.
Informacje, które należy zgromadzić, zależą również od potrzeb i sytuacji klienta. Na przykład firma będzie prawdopodobnie potrzebować bardziej szczegółowych informacji o sytuacji finansowej klienta, gdy jego cele inwestycyjne są zróżnicowane lub długoterminowe, niż w przypadku, gdy
klient chce dokonać krótkoterminowej, bezpiecznej inwestycji.
40.
Jeżeli firma inwestycyjna nie uzyska wystarczających informacji, by świadczyć odpowiednią dla klienta usługę doradztwa inwestycyjnego lub zarządzania portfelem, nie może ona świadczyć takiej usługi temu klientowi.
Moja Rada
Możesz zrobić co uznasz za stosowne.
Ale jeśli jesteś z szeroko rozumianej branży finansowej,
to radzę żebyś działał zgodnie z wymogami prawa.
Ato znaczy, że potrzebujesz Certyfikat MIFID II.
W podniesieniu kwalifikacji i zdobyciu
Certyfikatu MIFID II z pewnością pomogę Ci.
…jeśli tylko chcesz…
Pozdrawiam
dr Andrzej Fesnak, EFC®
European Financial Consultant